Trong môi trường công sở, một suy nghĩ mặc định thường trực trong tâm trí nhiều người là: Quản lý luôn là người giỏi hơn nhân viên. Chúng ta tin rằng một người được cất nhắc lên vị trí cao hơn, có chức danh “trưởng phòng”, “giám đốc” hay “trưởng nhóm”, chắc chắn phải có năng lực vượt trội hơn những người khác. Nhưng nếu nhìn nhận một cách khách quan, thực tế không phải lúc nào cũng như vậy.

Chức danh cao không phải là một minh chứng tuyệt đối cho năng lực vượt trội ở mọi khía cạnh. Một quản lý có thể giỏi về chiến lược, quản trị nhân sự, nhưng lại chưa chắc bằng một nhân viên chuyên môn về kỹ thuật, một nhân viên kinh doanh về khả năng bán hàng, hay một nhân viên marketing về sự sáng tạo. Vị trí cao hơn chỉ là một cấp bậc hành chính, một vai trò với những trách nhiệm khác biệt, chứ không phải là một thước đo duy nhất cho tất cả các loại năng lực.

Vậy, vấn đề cốt lõi ở đây là gì? Đó là việc chúng ta tập trung quá nhiều vào việc so đo chức danh và năng lực của người khác, thay vì tập trung vào chính con đường phát triển của bản thân. Sự nghiệp bền vững không đến từ việc ganh đua để có được một chức danh cao hơn, mà đến từ việc mỗi ngày đều nỗ lực để giỏi hơn chính mình của ngày hôm qua. Bài viết này sẽ đi sâu vào việc phân tích vì sao năng lực và chức danh không phải lúc nào cũng song hành, và quan trọng hơn, cách để bạn xây dựng một sự nghiệp vững chắc dựa trên sự phát triển cá nhân liên tục.

Năng lực và chức danh – Hai khái niệm khác nhau

Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cần phân định rạch ròi hai khái niệm: năng lực và chức danh.

• Năng lực: Là tổng hòa của kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và thái độ mà một người tích lũy được qua thời gian làm việc. Năng lực được thể hiện qua hiệu suất thực tế, khả năng giải quyết vấn đề, và những giá trị đóng góp cho tổ chức. Một người có năng lực có thể là chuyên gia trong một lĩnh vực cụ thể, một người có khả năng sáng tạo vượt trội, hay một người có khả năng giao tiếp, đàm phán xuất sắc. Năng lực không có giới hạn, nó có thể được trau dồi và phát triển không ngừng.
• Chức danh: Là một vị trí hành chính, một cấp bậc được tổ chức gán cho một cá nhân. Chức danh đi kèm với quyền hạn, trách nhiệm và đôi khi là một mức lương cao hơn. Một người được thăng chức thường được kỳ vọng sẽ đảm nhận vai trò quản lý, điều phối công việc và chịu trách nhiệm về kết quả của cả một đội nhóm hay phòng ban.

Vậy tại sao chức danh cao đôi khi lại không đồng nghĩa với năng lực vượt trội?

Thứ nhất, việc thăng chức không phải lúc nào cũng dựa trên năng lực chuyên môn thuần túy. Nó có thể bị chi phối bởi nhiều yếu tố khác như chính trị nội bộ, thâm niên làm việc lâu năm, hoặc các mối quan hệ cá nhân. Một người có thể được cất nhắc vì họ là người có khả năng giao tiếp tốt, có mối quan hệ rộng, hoặc đơn giản là họ đã ở công ty đủ lâu. Những yếu tố này có thể giúp họ có được chức danh, nhưng chưa chắc đã cải thiện được năng lực chuyên môn.

Thứ hai, có một sự khác biệt lớn giữa kỹ năng quản lý và kỹ năng chuyên môn. Một nhân viên xuất sắc về kỹ thuật, có thể giải quyết mọi vấn đề phức tạp, nhưng khi lên làm quản lý, họ lại lúng túng trong việc phân công công việc, giao tiếp với đội nhóm hay giải quyết mâu thuẫn nội bộ. Ngược lại, một người quản lý có thể không thực sự “giỏi tay nghề” bằng nhân viên của mình, nhưng lại có khả năng nhìn nhận bức tranh tổng thể, lên chiến lược, và động viên đội ngũ để đạt được mục tiêu chung.

Khi quản lý không giỏi hơn nhân viên

Có một thực tế phổ biến trong nhiều tổ chức là quản lý không giỏi hơn nhân viên về mọi mặt, đặc biệt là trong các lĩnh vực chuyên môn sâu. Điều này không hề bất thường và cũng không có nghĩa là người quản lý đó không xứng đáng với vị trí của họ.

1. Trường hợp quản lý xuất phát từ nền tảng khác

Một quản lý có thể được bổ nhiệm vào vị trí quản lý một đội ngũ chuyên môn mà họ không có kinh nghiệm trực tiếp. Ví dụ, một người giỏi về tài chính có thể được giao quản lý một đội ngũ marketing. Trong trường hợp này, người quản lý đó sẽ giỏi về việc quản trị ngân sách, đánh giá hiệu quả đầu tư, nhưng có thể sẽ yếu về các kỹ năng chuyên môn như viết nội dung, chạy quảng cáo hay phân tích xu hướng. Vai trò của họ lúc này là đưa ra định hướng chiến lược và hỗ trợ đội ngũ, chứ không phải “cầm tay chỉ việc”.

2. Khoảng cách kỹ năng giữa các thế hệ

Đây là một vấn đề ngày càng phổ biến trong bối cảnh công nghệ thay đổi chóng mặt. Một quản lý lâu năm, có kinh nghiệm điều hành và quản lý dự án dày dặn, nhưng lại thiếu cập nhật các công nghệ mới, các công cụ làm việc hiện đại. Trong khi đó, nhân viên trẻ, mới ra trường, lại cực kỳ thành thạo các công cụ đó. Lúc này, người quản lý sẽ phụ thuộc vào năng lực của nhân viên để hoàn thành công việc, và vai trò của họ là tạo điều kiện tốt nhất cho nhân viên làm việc.

3. Sự phân công vai trò

Trong một tổ chức, mỗi người có một vai trò riêng. Quản lý tập trung vào việc điều phối, giám sát, và chịu trách nhiệm về kết quả cuối cùng. Họ dành thời gian cho các cuộc họp, lập kế hoạch, và giải quyết các vấn đề liên phòng ban. Ngược lại, nhân viên tập trung toàn bộ năng lượng và thời gian vào việc hoàn thành các nhiệm vụ chuyên môn của mình. Do đó, việc so sánh năng lực chuyên môn giữa hai vị trí này là không công bằng và không chính xác.

Vì sao không nên so đo năng lực với quản lý?

Việc so sánh bản thân với quản lý, và tự nhủ “mình giỏi hơn họ” là một cái bẫy tâm lý nguy hiểm. Nó không chỉ vô ích mà còn gây ra nhiều hậu quả tiêu cực.

• Tạo tâm lý tiêu cực: Khi bạn cứ mãi so đo, bạn sẽ cảm thấy bất mãn, khó chịu và thiếu tôn trọng đối với cấp trên. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ làm việc của bạn, khiến bạn trở nên thụ động và khó hợp tác. Một người mang tâm lý tiêu cực sẽ khó có thể phát triển và tỏa sáng trong bất kỳ môi trường nào.
• Làm chậm tiến trình phát triển cá nhân: Thay vì tập trung vào việc học hỏi và cải thiện bản thân, bạn lại lãng phí năng lượng vào việc phán xét người khác. Khi bạn tin rằng mình đã “giỏi hơn quản lý”, bạn sẽ ngừng nỗ lực, không muốn học hỏi thêm, và tự giới hạn bản thân.
• Mỗi người có thế mạnh và vai trò riêng: Một tổ chức giống như một cỗ máy, mỗi bánh răng có một chức năng riêng. Vai trò của quản lý là điều hành và kết nối các bánh răng, còn vai trò của nhân viên là vận hành bánh răng đó một cách trơn tru. So sánh hai vai trò này là vô nghĩa. Thay vì so đo, hãy học cách tận dụng thế mạnh của quản lý (ví dụ: kinh nghiệm quản trị, tầm nhìn chiến lược) để phát triển bản thân.

Tư duy “giỏi hơn chính mình” – Chìa khóa phát triển sự nghiệp

Sự nghiệp bền vững không phải là một cuộc chạy đua xem ai đạt được vị trí cao nhất, mà là một hành trình liên tục của sự phát triển. Tư duy “giỏi hơn chính mình” là kim chỉ nam giúp bạn tập trung vào những điều thực sự quan trọng và tạo ra giá trị bền vững.

1. Đặt mục tiêu cá nhân rõ ràng

Thay vì đặt mục tiêu “làm tốt hơn quản lý”, hãy đặt mục tiêu cụ thể, đo lường được cho chính mình.

• Ngắn hạn: “Trong 3 tháng tới, tôi sẽ thành thạo công cụ X và hoàn thành chứng chỉ Y.”
• Dài hạn: “Trong 2 năm tới, tôi sẽ tích lũy đủ kinh nghiệm để đảm nhận vị trí chuyên gia cấp cao trong lĩnh vực này.” Những mục tiêu này sẽ giúp bạn có một lộ trình phát triển rõ ràng và động lực để tiến lên mỗi ngày.

2. Liên tục học hỏi

Sự nghiệp là một quá trình học hỏi không ngừng. Hãy dành thời gian để:

• Tự học: Đọc sách, nghe podcast, tham gia các webinar để cập nhật kiến thức mới nhất trong lĩnh vực của bạn.
• Tham gia khóa đào tạo: Đừng ngại đầu tư vào các khóa học để trau dồi những kỹ năng còn thiếu.
• Học từ đồng nghiệp và quản lý: Mỗi người trong đội nhóm đều có một thế mạnh riêng. Hãy lắng nghe và học hỏi từ họ. Ngay cả từ người quản lý mà bạn cho là “không giỏi”, bạn cũng có thể học được cách quản trị, cách giao tiếp với các phòng ban khác.

3. Đánh giá và so sánh bản thân theo thời gian

Đây là cách so sánh lành mạnh và mang tính xây dựng nhất. Hãy nhìn lại chính mình của 6 tháng trước hoặc 1 năm trước.

• “Mình đã giải quyết những vấn đề nào mà trước đây mình không thể?”
• “Mình đã học được những kỹ năng mới nào?”
• “Hiệu suất làm việc của mình đã cải thiện ra sao?” Khi bạn nhận thấy sự tiến bộ của bản thân, bạn sẽ có động lực để tiếp tục cố gắng.

Vượt qua tâm lý tranh giành trong công sở

Môi trường công sở luôn có sự cạnh tranh, nhưng cách bạn tiếp cận sự cạnh tranh đó sẽ quyết định sự thành công của bạn.

1. Hiểu bản chất môi trường làm việc

Công sở là nơi của sự hợp tác, chứ không chỉ là nơi để tranh giành. Thành công của đội nhóm phụ thuộc vào sự đồng lòng của tất cả các thành viên. Hãy xem quản lý và đồng nghiệp là những người cùng chiến tuyến, cùng hướng tới một mục tiêu chung. Khi bạn giúp đỡ người khác, bạn cũng đang giúp đỡ chính mình.

2. Tập trung vào giá trị cá nhân

Thay vì chạy theo danh tiếng hay chức danh, hãy tập trung vào việc tạo ra giá trị thực sự. Một nhân viên giỏi không chỉ là người làm tốt việc được giao, mà còn là người có thể đóng góp những ý tưởng mới, cải thiện quy trình làm việc, và tạo ra những kết quả đột phá. Khi bạn trở thành một “nhân tố không thể thiếu” của tổ chức, danh tiếng và sự thăng tiến sẽ tự nhiên đến với bạn.

3. Tạo dựng uy tín thông qua kết quả

Lời nói không có trọng lượng bằng hành động, và hành động không có sức thuyết phục bằng kết quả. Hãy học cách chứng minh năng lực của mình bằng những con số, những thành tích cụ thể.

• “Đã tiết kiệm được X% chi phí cho dự án.”
• “Đã tăng Y% hiệu suất làm việc của team.”
• “Đã giải quyết Z vấn đề lớn trong quý này.” Những con số này sẽ là bằng chứng không thể chối cãi về năng lực của bạn và sẽ giúp bạn được công nhận một cách công bằng.

Cách hợp tác hiệu quả với quản lý

Một mối quan hệ tốt với quản lý không chỉ giúp công việc suôn sẻ hơn, mà còn là một cơ hội để bạn học hỏi và phát triển.

• Hiểu phong cách làm việc của quản lý: Mỗi người quản lý có một cách làm việc khác nhau. Có người thích bạn chủ động, có người lại thích bạn báo cáo chi tiết. Hãy dành thời gian quan sát, lắng nghe để hiểu cách làm việc của họ và điều chỉnh cách làm việc của bạn cho phù hợp.
• Đề xuất giải pháp thay vì chỉ đưa vấn đề: Một nhân viên giỏi là người đưa ra giải pháp, không phải là người chỉ phàn nàn về vấn đề. Khi bạn gặp khó khăn, hãy suy nghĩ về ít nhất hai giải pháp khả thi và trình bày cho quản lý. Điều này không chỉ thể hiện sự chủ động của bạn, mà còn giúp bạn rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề.
• Giao tiếp chuyên nghiệp, minh bạch: Hãy luôn giao tiếp một cách rõ ràng, trung thực và kịp thời với quản lý. Đừng ngại hỏi nếu bạn không chắc chắn về một điều gì đó. Sự minh bạch sẽ giúp bạn xây dựng được niềm tin và tránh được những hiểu lầm không đáng có.

Chúng ta cần phải thay đổi suy nghĩ: Chức danh không phản ánh toàn bộ năng lực. Một người có chức danh cao chưa chắc đã giỏi hơn bạn về mọi mặt, và điều đó hoàn toàn bình thường. Sự nghiệp bền vững không đến từ việc ganh đua với người khác, mà đến từ việc bạn liên tục phát triển bản thân, học hỏi không ngừng và biết cách hợp tác hiệu quả. Thành công thực sự không phải là khi bạn vượt qua một ai đó trong văn phòng, mà là khi hôm nay bạn giỏi hơn chính mình của ngày hôm qua.

Nếu bạn đang tìm kiếm một môi trường làm việc cởi mở, nơi mọi nỗ lực và sự phát triển của bạn được công nhận, hãy khám phá các cơ hội việc làm tại Vũ Thiên Group.

🔎 Xem thêm cơ hội việc làm: https://tuyendung.vuthiengroup.vn/

📩 Gửi CV về: hr@vuthiengroup.vn

Hoặc inbox trực tiếp Fanpage Vũ Thiên Group nếu bạn muốn trò chuyện thêm về chúng tôi và những điều bạn đang tìm kiếm.